Eine komplexe Auseinandersetzung mit der Frage, welche künstlerischen, politischen und gesellschaftlichen Dimensionen eine Oper haben kann.

1901 wurde »Manru«, Ignacy Jan Paderewskis einzige Oper, erfolgreich an der Dresdner Hofoper uraufgeführt, wenig später auch auf polnischen Bühnen und an der Metropolitan Opera in New York. Der Komponist war zu diesem Zeitpunkt ein international gefeierter Starpianist. Der Librettist Alfred Nossig, der aus dem habsburgischen Galizien stammte, war ein prominenter Vertreter des Zionismus. Sein Libretto wiederum basierte auf dem Roman »Chata za wsią« (Die Hütte am Ende des Dorfes, 1852-1854) von Józef Ignacy Kraszewski, dem bekanntesten polnischen Romancier am Übergang von Romantik zu Realismus. Diese spannungsreichen künstlerischen und ideellen Verflechtungen machen »Manru« zu einem besonderen Werk.
Die Autor:innen dieses Buches bieten eine facettenreiche Analyse und Kontextualisierung der Oper. Dabei verfolgen sie musikwissenschaftliche, historische, philologische und ethnologische Fragen: Welche Bedeutung hat das ›Zigeuner‹-Motiv für die musikalische und erzählerische Gestaltung der Oper? Wie wirkten biographische Faktoren auf die Entstehung von »Manru« ein? Welche ideellen Transformationen vollzogen sich von der literarischen Vorlage zum Libretto? Warum wurde die Premiere der Oper zum Politikum? Wie diskutieren Theaterschaffende »Manru« heute?

Reihe: Polen: Kultur - Geschichte - Gesellschaft/Poland: Culture - History - Society; Bd. 10

In Vorbereitung.

Transgression als literarisches Überschreiten kultureller Muster und als queere Intervention in der polnischen Gesellschaft.

Die Bombenlegerinnen, Mörderinnen und Rebellinnen in Sylwia Chutniks Debütroman »Kieszonkowy atlas kobiet« aus dem Jahr 2008 (dt. »Weibskram«, 2012) sind martialische Frauenfiguren, die für die Transgression heteronormativer Geschlechterrollen stehen. Sie sprengen kulturelle Muster, überschreiten Geschlechtergrenzen und verankern queere Rollen in der polnischen Kultur. Die Autorin, Kulturwissenschaftlerin und Feministin Sylwia Chutnik (*1979) und die über 50 Jahre ältere Maria Janion (1926-2020), eine der renommiertesten Romantikforscher:innen und intellektuelle Autorität Polens, treffen sich im kritischen Blick auf die polnische Gesellschaft, ihre Meistererzählungen und Geschlechterrollen. Janions Forschung zur Transgression dient dabei nicht nur als Schlüssel für Chutniks queer-feministisches literarisches Programm, sondern steht für die in Europa kaum bekannte Intellektuelle als Vordenkerin des polnischen Feminismus der 1990er Jahre. In der Schnittmenge beider Autorinnen werden Fragen der Gender Studies diskutiert und die queer-feministischen Interventionen der in Deutschland noch kaum erforschten Denkerinnen erschlossen.

Reihe: Polen: Kultur - Geschichte - Gesellschaft/Poland: Culture - History - Society; Bd. 9

298 S., geb., Schutzumschlag, 14 x 22,2 cm
ISBN 978-3-8353-5604-7

€ 39,00 (D) / € 40,10 (A)

Erscheinungsdatum: 19.03.2025

Weitere Informationen auf der Website des Wallstein Verlags.

Eine interdisziplinäre Analyse von Aushandlungsprozessen staatlicher Herrschaft am Beispiel des habsburgischen Befestigungsbaus in Galizien nach 1848.

Die Revolution von 1848/49 stellte die Habsburgermonarchie vor existentielle Herausforderungen. Nur mit militärischer Gewalt konnte dieser Staat zusammengehalten und die habsburgische Herrschaft im Inneren gesichert werden. Die folgenden Jahre waren gekennzeichnet von einer überragenden Stellung des Militärs und einer umfassenden Modernisierung des habsburgischen Staates.
Frank Rochow zeigt an Fallstudien zu Lemberg und Krakau, dass Befestigungsbauten nicht nur Ausdruck, sondern auch ein wesentliches Instrument zur Umsetzung dieses Prozesses waren. Über die detaillierte Analyse der Planungs- und Realisierungsgeschichte der Bauprojekte arbeitet er die Mechanismen heraus, mit denen der habsburgische Staat versuchte, sein Territorium gegen polnische Unabhängigkeitsbestrebungen zu behaupten und flächendeckend zu durchdringen. Die Unzulänglichkeiten des habsburgischen Verwaltungsapparates und die Herausforderungen durch lokale Akteur:innen setzten diesem Herrschaftsanspruch jedoch Grenzen, deren genauer Verlauf in der Interaktion vor Ort immer wieder neu ausgehandelt wurde. Daraus ergibt sich ein dynamisches Bild staatlicher Herrschaft zu einem kritischen Zeitpunkt des habsburgischen Staatsbildungsprozesses.

Reihe: Polen: Kultur - Geschichte - Gesellschaft/Poland: Culture - History - Society; Bd. 8

347 S., 12 z.T. farb. Abb., geb., Schutzumschlag, 14 x 22,2 cm
ISBN 978-3-8353-5506-4
€ 39,90 (D) / ca. € 41,10 (A)

Erscheinungsdatum: 31.01.2024

Für weitere Informationen siehe die Webseite des Wallstein Verlags.

Kai Witzlack-Makarevich bada dyskurs puryzmu językowego i refleksji językowej w języku polskim począwszy od przełomu XVIII i XIX wieku aż po współczesność. Skupia się na pytaniu, jak według badanych w korpusie autorów powinien być skonstruowany język polski, aby odpowiadał ich wyobrażeniom o "czystości" i "poprawności". Książka bada, jakie elementy są odrzucane w języku i z jakich powodów, kto jest obarczany odpowiedzialnością za ich wtargnięcie do polszczyzny, dlaczego te elementy są odrzucane i jak to odrzucenie jest formułowane. Prześledzone są zarówno ciągłości, jak i zmiany w ocenach językowych. Uczestnicy dyskursu w dużej mierze czerpią z akademickich studiów polskich. Opracowanie jest więc także przyczynkiem do historii nauki na temat roli językoznawstwa w dyskursie puryzmu językowego.

Göttingen, Wallstein Verlag, 2021, ok. 432 s., oprawa twarda, kurtka przeciwpyłowa, ISBN 978-3-8353-3918-7, ok. 39,90 € (D) / ok. 41,10 € (A)
Pobierz pełny tekst, otwarty dostęp

Porównawcze badanie zaangażowania żydowskich posłów w politykę lokalną trzech największych miast Polski w okresie międzywojennym.

W okresie międzywojennym żydowscy mieszkańcy stanowili ponad jedną trzecią ludności Warszawy i jedną czwartą ludności Krakowa. W Poznaniu ich udział był znacznie mniejszy i wynosił około jednego procenta. Na mocy Konstytucji marcowej z 1921 roku stali się pełnoprawnymi obywatelami Rzeczypospolitej Polskiej. Oznaczało to, że również dorośli Żydzi mogli swobodnie uczestniczyć w gminnych procesach decyzyjnych. Niewiele wiadomo o tym, jak to było realizowane w praktyce.

Hanna Kozińska-Witt przygląda się porównawczo politycznemu zaangażowaniu żydowskich przedstawicieli w trzech dużych gminach: Jak organizowały się żydowskie środowiska miejskie? W jakim stopniu były one reprezentowane w poszczególnych parlamentach miejskich? Jakie były ich najważniejsze sprawy i wątpliwości? Kim byli ich partnerzy, kim przeciwnicy? Jak nieżydowscy politycy miejscy reagowali na stanowiska reprezentowane przez żydowskich przedstawicieli? Jaką rolę odegrał rosnący antysemityzm? W celu zróżnicowanego omówienia tych kwestii w opracowaniu uwzględniono ogólne tendencje w polityce państwa, a także regionalne tradycje administracyjne.

Göttingen, Wallstein Verlag, 2021 r., ok. 344 strony, oprawa twarda z okładką, ISBN 978-3-8353-3380-2 , Cena: ok. 36,90 € (D) / 38,00 € (A)
Pobierz pełny tekst, otwarty dostęp

Refleksje nad złożonym pytaniem o to, jak społeczeństwa konsolidują się lub nawet wymyślają na nowo po doświadczeniu wojny i przemocy.

W Polsce, podobnie jak w innych państwach europejskich, II wojna światowa miała wpływ daleko wykraczający poza bezpośrednie walki. Okupacja, praca przymusowa, prześladowania polityczne i rasowe oraz przesunięcie granic kształtowały życie ludności cywilnej. Wielu z ocalałych mieszkańców Rzeczypospolitej znalazło się mimowolnie w innych regionach, na terytorium innych nowo powstałych państw lub na emigracji po zakończeniu konfliktów zbrojnych i po Zagładzie.

W niniejszym tomie przyjęto założenie, że nie doszło do jednego zakończenia wojny ani w Polsce, ani w państwach sąsiednich. W Lublinie już w 1944 roku po wyzwoleniu przez Armię Czerwoną powołano kierowany
przez Związek Radziecki rząd tymczasowy, ale przymusowe migracje i powrót dipisów trwały do początku lat 50. Na poziomie psychicznym różne doświadczenia wojenne kształtowały ludzi i ich zachowania przez lata, a nawet dziesięciolecia. Autorzy tego tomu rozumieją różne zakończenia wojny jako fazy przejścia i reorientacji. Analiza uwzględnia różne perspektywy: historyczną, muzeologiczną, socjologiczną, prawniczą, językową i psychologiczną.

Tom ukazał się w języku angielskim.

Do spisu treści można zajrzeć tutaj.
Pobierz pełny tekst, otwarty dostęp

Göttingen, Wallstein Verlag, 2019, 376 s., 12 ill., oprawa twarda, kurtka przeciwpyłowa, 14,0 x 22,2,
ISBN: 978-3-8353-3307-9; € 34,90 (D) | € 35,90 (A)

Spojrzenie na traktowanie przez rząd polski mniejszości żydowskiej i ukraińskiej przed II wojną światową.

Przed 1939 r. stosunki między państwem polskim a jego niepolskimi obywatelami były naznaczone niekiedy ostrymi sporami. Ale istniały też próby rozwiązywania konfliktów na drodze wzajemnego porozumienia. Rozgrywały się one poza sceną sejmową i były zwykle inicjowane przez aktorów z tzw. tylnej ławki.

Studium Stephana Stacha jako pierwsze bada kształtowanie się środowiska instytucjonalnego, w którym naukowcy, urzędnicy ministerstw, posłowie i dziennikarze opracowywali koncepcje integracji mniejszości narodowych z państwem polskim. Na przykładzie mniejszości żydowskiej i ukraińskiej w Polsce rzuca światło na procesy, które przyczyniły się do powstania zaufania politycznego między stronami konfliktu.

Göttingen, Wallstein Verlag, 2020, ok. 450 stron, oprawa twarda z okładką, ISBN 978-3-8353-3101-3, cena: ok. 39,90 € / 41,10 € (A)

Analizy zmieniającego się rozumienia wspólnoty i społeczeństwa na tle tysiącletniej historii Polski.

Polska jest wspólnotą europejską, która może pochwalić się tysiącletnią historią, ale jej terytorium, konteksty rządzenia i struktura ludnościowa bardzo się zmieniały na przestrzeni wieków. Rozwój i zróżnicowanie społeczne może być zatem tylko nieadekwatnie uchwycone przez kategorie historiografii narodowej.
Autorzy celowo przesuwają perspektywę państwową na dalszy plan i skupiają się na znacznie mniejszych jednostkach politycznych, społecznych czy kulturowych. Koncepcyjnym punktem wyjścia jest pytanie o zmieniające się wyobrażenia o wspólnocie i społeczeństwie: jakimi kryteriami określano w każdym przypadku przynależność do elity politycznej i kulturalnej? Jakie alternatywne lub konkurencyjne koncepcje wspólnoty istniały? Jak migracja wpłynęła na społeczeństwo? Jak organizowały się grupy politycznie marginalne? Jakie znaczenie miały zmiany ustrojowe na poziomie lokalnym?

Więcej informacji można znaleźć na stronie Wallstein Verlag.
Pobierz pełny tekst, otwarty dostęp
Licencja: CC BY-NC-ND

Jak można opowiadać historię po postmodernizmie?

Historia jest konstrukcją - historię trzeba opowiadać. W międzyczasie krytyka głównych narracji i rozpad uniwersalnie obowiązujących interpretacji stały się częścią akademickiej normy; tym bardziej warto zapytać, jak historia może być pisana i komunikowana w przyszłości. Autorzy tego tomu trzymają się dekonstrukcji, a jednak podejmują wyzwanie, by dalej opowiadać. W formie krótkich esejów zajmują się możliwościami reprezentacji historycznej, które konkretyzują za pomocą wybranych kontrowersji i różnych miniatur.

Więcej informacji można znaleźć na stronie Wallstein Verlag.
Pobierz pełny tekst, otwarty dostęp
Licencja: CC BY-NC-ND

Aleksander Brückner (1856-1939) był poliglotą z habsburskiej Galicji, który w sposób suwerenny ignorował granice dyscyplin i pozostawił po sobie różnorodne prace z zakresu językoznawstwa, literatury, historii kultury i etnologii. Jego myśl naukowa dojrzewała w zmieniających się kontekstach językowych i politycznych w różnych europejskich ośrodkach naukowych, zwłaszcza we Lwowie, Wiedniu, Lipsku i Berlinie. Jak z dystansu można spojrzeć na jego życie w różnych kulturach naukowych, różnych kontekstach imperialnych i narodowych? Do jakich wniosków można dojść po zrewidowaniu jego pism? I jakie możliwości stwarzają one dla interdyscyplinarnych badań nad Polską?

Więcej informacji na stronie wydawnictwa Wallstein Verlag.
Pobierz pełny tekst, otwarty dostęp
Licencja: CC BY-NC-ND